Bouis
Buxus sempervirens
Buxaceae
Autre noum : Bouisse.
Nom en français : Buis.
Descripcioun :Aubret que fai souvènti-fes de bouissoun sus la roucaio, li relarg de l'éuse e subretout dóu roure. Flouris au mes de mars emé uno forto oudour. Douno de pichot fru redoun e banaru (l'oulo). Li fueio soun lisco e espèsso.
Usanço :Lou bouis èro acampa, chapouta e mescla i fenso de fedo pèr faire de fumié pèr lou jardin (O. Madon e TdF : "lou bouis es un bon fumié"). Servié peréu à ajuda à la circulacioun dóu sang di bèsti. Li fueio de bouis en tisano soun vertuouso contro la fèbre e li mau de ren (mèfi pamens qu'èi toussi). Se fai peréu de ban pèr apeisa li mau d'os. Li ramo de bouis servien pèr tout un fube de causo, de l'escoubo pèr acampa lou gran i pouciéu. La ligno de bouis douno de poulìdi besougno que lusisson un cop aliscado (cano, boulo...).
Port : Aubret
Taio : Pancaro entresigna
Fueio : óupousado
Tipe bioulougico : Pancaro entresigna
Cicle bioulougico : Pancaro entresigna
Gènre : Buxus
Famiho : Buxaceae
Coulour de la flour :
Verdo
Petalo : ges
Ø (o loungour) flour : Pancaro entresigna
Flourido : Printems
Sòu : Ca
Autour basso e auto :
Pancaro entresigna
Aparado : Noun
Liò : Colo
- Garrigo
Estànci :
Pancaro entresigna
Couroulougi :
Pancaro entresigna
Ref. sc. : Buxus sempervirens L., 1753
Genciano
Gentiana lutea
Gentianaceae
Àutri noum : Genciàna, Jansano, Sensano, Baselico.
Noms en français : Gentiane jaune, Grande Gentiane.
Descripcioun :La genciano es uno grando erbo que trachis dins li pasquié de mountagno. I'a pas pèr s'engana, pamens s'acampas sa racino, avisas-vous que siegue pas de varaire, Veratrum album forço empouisounanto ! La genciano a li fueio óupousado au contro dóu varaire que soun alterno.
Usanço :Es uno planto bèn couneigudo pèr èstre subretout vertuouso dins li proublèmo de digestioun. Sa racino s'emplego pèr adouba d'aigarden (coume la Suze). Se pòu bouta direitamen la racino dins de vin blanc pèr n'en faire d'aperitiéu o de digestiéu quouro sias "stoumaga". Pamens "lou vin de sensano es amar que te fa pua'n'ase pèr la chaminèio ! (in J.-L. Domenge, LMT op.cit. p. 59).
Port : Grando erbo
Taio : 80 à 150 cm
Fueio : óupousado
Tipe bioulougico : Emicriptoufite
Cicle bioulougico : Planto renadivo
Gènre : Gentiana
Famiho : Gentianaceae
Ordre : Gentianales
Coulour de la flour :
Jauno
Petalo : 5
Ø (o loungour) flour : 5 cm
Flourido :
Estiéu
Sòu : Ca
Autour basso e auto : 100 à 2200 m
Aparado : Noun
Juliet à setèmbre
Liò : Pasquié
- Prado umido
- Bos clar
Estànci : Mountagnard à Subaupen
Couroulougi : Ouroufito-Sud-Éuropenco
Ref. sc. : Gentiana lutea L., 1753